Rodne grane kruške – U toku formiranja krune, kruska počinje da formira cvetne pupoljke, čak neke sorte, druge godine po sadnji na stalnom mestu. Veliko opterećenje rodom, u ovom periodu se ne preporučuje, jer bi to umanjilo opštu vitalnost voćkice i nemogucnost da se formira željeni oblik krune.
Dozvoljava se porast jednom broju manje razvijenih letorasta, da se na njima formiraju cvetni pupoljci i da donesu rod. Pri tome, valja se držati principa: produžni letorasti se ne prekraćuju, prekraćivati se mogu grančice sa cvetnim pupoljcima.
Grančice, koje nemaju cvetne pupoljke (jednogodišnje) se ne prekraćuju. Na takvim grančicama, kad se prekrate, u zavisnosti koliko je prekraćena, razvija se više letorasta i umesto jednog ili dva letorasta formira se metlast izgled, time se pogoršavaju uslovi za fotosintetske aktivnosti.
Slika 1. Grančice kruške: ( 1 )-nerodna grančica; ( 2 )- rodna grančica razvijena iz grančice 1; ( 3 )- rodna grančica na početku vegetacije; ( 4 )- ista grančica 3 na kraju vegetacije; ( 5 )- grančica 4 posle rezidbe; ( 6 )- ista grančica u rodu; ( 7 )- grančica sa plodovima; ( 8 )- nerodna grančica.
Za pravilno izvodjenje rezidbe neophodno je da se razlikuju cvetni od lisnih pupoljaka, starost rodnih grančica kao i starost rodnog drveta.
Rodne grančice su stare svega jednu godinu, a rodno drvo je višegodišnje.
Slika 2. Šema prelaza lisnog pupoljka u cvetni, rodnu grančicu i donošenje ploda.Grančica (A) sa lisnim pupoljcima (a), ista grančica (B) sa cvetnim pupoljcima (b), u vegetaciji cvetni pupoljak (b) na grančici (C) i na kraju, rodna grančica sa plodom.
Transformacija lisnog u cvetni pupoljak traje godinu dana, da bi se već naredne godine iz cvetnog pupoljka razvio plod. Proces transformacije od lisnog pupoljka do ploda traje dve godine. Na prošlogodisnjoj grančici iz lisnog pupoljka, pri optimalnim uslovima formiraju se cvetni pupoljci. To je rodno drvo staro na kraju vegetacije dve godine, sa rodnim grančicama starim jednu godinu. Ovo rodno drvo je vrlo produktivno, jer je na njemu veliki broj rodnih grančica sa jos većim brojem cvetnih pupoljaka, odnosno cvetova.
Rodne grane kruške – kako orezati voćku
Slika 5. Izgled rodnih grana (1 i 2), u predhodnoj godini su nejednako orezane. Rodna grana (1) orezana kratko i (2) – duga rezidba. Osim toga, rodna grana (1) ima horizontalan, a uspravan položaj. Uspravan položaj rodne grane (2) ima uticaja na vegetativan porast (1, 2, 3) letorasta i formiranje cvetnih pupoljaka (c). U ovom slučaJu bila je izvedena pravilna rezidba.
Rezidba: Rodna grana (1) se orezuje u tački A3. Rodna grana (2) se orezuje u B3 i uklanjaju se grančice (2) i (3), dok (1) ostaje.
Slika 6. Trogodišnja neorezana rodna grana. Struktura grane: mali vegetativni prirast (a-b); b-c – dvogodišnji deo grane; c-d – trogodišnji deo grane; početak odumiranja kratkih rodnih grančica. Treba da se očekuje dalje odumiranje. Neophodna je rezidba radi povedanja vitalnosti.Rezidba: U oko 80% grana rezidba se izvodi u tački A i prevodi na grančicu (1). Jedan broj (oko 15%) se orezuje u tački A1 i grančice (1, 2, 3) u tačkama: A2, A3 i A4
Slika 7. Trogodišnja rodna grana (1)
Struktura: Prošlogodišnja grančica a – b ; dvogodišnji deo: b-c; trogodišnji deo: c-d. Na dvogodišnjem delu rodne grane (b-c) razvijeno je 5 pupoljaka u grančice sa cvetnim pupoljcima na vrhu (1,2,3,4 i 5). Trogodišnji deo rodne grane ima rezvijene cvetne pupoljke.
Rezidba: Treba rodnu granu orezati u tački (A1). Prevee se na grančicu (3) oko 80-90% grana. Preostale se u osnovi uklanjaju ili orezuju u B. Uklanjaju se rezidbom, ako je u kruni ovih grana nepovoljan raspored – jedna drugoj smetaju.
Za pravilno formiranje krune vodaka veoma je važno da se koriste kvalitetne sadnice i da se na vreme povijaju mladari. Često se mladari koji rastu pod oštrim uglom ne povijaju na vreme, kasnije dolazi do očenjivanja grana pod teretom roda ili snega. Pravilno formiran oblik krune osnovni je preduslov za izvoĎenje kvalitetne rezidbe. Da bi se pravilno formirao oblik krune važno je na vreme razvesti grane. Što su grane pod otvorenijim uglom bolja je osvetljenost krune, vodke pre prorode, brže se uspostavlja ravnoteža izmeĎu vegetativnog porasta i rodnosti, lakša je rezidba i berba plodova. Mladare je najbolje povijati dok još nisu odrveneli. Ako se s razvoĎenjem zakasni, često dolazi do lomljenja grana ili se kasnije rezidbom takve grane moraju vaditi u osnovi. Za povijanje mladara mogu da posluže različiti materijali:
- sintetička rafija
- tegovi od betona
- štipaljke
- čvršde čačkalice
SINTETIČKOM RAFIJOM mladari se vezuju za pobijeni kočid ili direktno za deblo ili za susednu skeletnu granu. Pri tom treba ostavljati dovoljno slobodnog prostora na vezanom mestu da ne doĎe do usecanja rafije. Ona ne sme da se ostavi na stablu. Mladare treba povijati u pravcu njihovog porasta. Ne smeju duže da se ostavljaju zavezani, ved pet-sedam dana i odmah ih treba odvezati.
TEGOVI za opteredivanje grana od betona različite težine koriste se tako što se u njih ubacuje po jedna savijena žica, kroz koju se provlači rafija, ili se postavlja duže žica u vidu kuke. Tegovi se okače o mladare drže 15-20 dana, a zatim se premeštaju na sledede stabla.
ŠTIPALJKE se upotrebljavaju kada su mladari zeljasti i lako savitljivi, dužine 15-20 cm. Tada se štipaljka stavi iznad mladara koji treba da se povije, fiksira na produžnici, a mladar zavuče ispod štipaljke. Najbolje je mladare povijati kada završe svoj prvi intezivni porast.
Razvođenje mladara može dosta uspešno da se obavi i nešto čvršdim ČAČKALICAMA. One se prvo gornjim delom zabodu u produžnicu, a zatim donjim delom u mladar i napravi otklon. Ovde je važno da donji deo čačkalice bude uboden u mladare pod što vedim uglom.
autor: Almir Aletić